Horlama ve Uyku apnesi nedir?
Horlama önemli bir toplum sağlığı problemidir. Horlama; yumuşak damak, küçük dil (uvula) ve dil kökünde bulunan yapıların hava akımı nedeniyle titreşmesi ile ortaya çıkan sestir. Kişinin kendisinin değil aslında yatak arkadaşının problemidir. Horlayan kişi için horlamadan ziyade buna eşlik eden nefes durması sıkıntı oluşturur. Uykuda nefes durması (uyku apnesi) olarak adlandırılan durum, uykuda nefesin 10 saniyeden uzun tutulması veya az alınması, buna bağlı kan oksijen seviyesinin düşmesi ve uykunun bölünerek bu sürecin sonlanmasıdır.
Uykuda nefes durması (uyku apnesi) çok ciddi sonuçları olan bir sağlık problemidir ve çoğu zaman tek habercisi horlamadır. Hipertansiyon, kalp damar hastalıkları, akciğer hastalıkları, felç, beyin kanaması, ani gece ölümleri gibi pek çok hastalığa zemin hazırladığı için dikkat edilmesi gerekir. Yine ayrıca gündüz uyku hali ve konsantrasyon bozukluğu yaparak trafik, iş ve ev kazalarına neden olabilmekte ve bireylerin iş ve okul başarısını olumsuz etkileyebilmektedir. Bu nedenle mutlaka tedavi edilmelidir.
Neden horlarız?
Bizler uyanık haldeyken, ağız ve burnumuzdan geçen havanın yaptığı 'vakum kuvvetine' karşı çene-yüz iskelet sistemi ve yumuşak damak kasları karşı kuvvet uygular. Ancak uykuda dinlenirken vücudumuzdaki kaslarımız gevşemektedir. Bu süreçte yumuşak damak kaslarımız da gevşer. Eğer burnumuzda kıkırdak-kemik eğriliği ve burun eti şişliği gibi bir sorun ya da çocuklarda geniz eti iri bademcik gibi tıkanmaya yol açan bir sorun varsa, aşırı kiloluysak, yumuşak damakta sarkma varsa, küçük dilimiz aşırı uzunsa, yüz-çene kemiklerimizle ilgili bazı anatomik sorunlar varsa, dil kökümüz aşırı büyükse uykuda nefes alırken yumuşak damak kaslarının gevşemesiyle birlikte ortaya çıkan titreşme horlamamıza neden olabilir
Ne zaman doktora başvurmalı?
Uyku apnesinde hastaların en sık yakınması sabah yorgun uyanma, gündüz uykulu olma, konsantrasyon bozukluğu ve baş ağrısıdır. Kişinin uyku kalitesi bozulmuşsa, sabah yorgun kalkıyor ve gün içinde konsantrasyon bozukluğu yaşıyorsa, gündüz sürekli uyuma ihtiyacı duyuyor ve olur olmaz yerde uyuyakalıyorsa mutlaka uyku hastalıkları ile ilgilenen bir merkeze başvurması gerekmektedir. Çoğunlukla bu hastalar horladıklarının ve apnelerinin farkında değildirler, bu konuda şikayetçi olan eşleri veya yakınlarıdır. Eşler ve yakınlar genellikle büyük bir endişe içindedir ve tanık oldukları durum, şiddetli horlamalar arasında nefesin belli bir süre tamamen durmasıdır.
Uyku testi nedir? Nasıl yapılır?
Horladığı bilinen bir kişide tanıklı apne varsa, yani hastanın uykuda nefesinin durduğuna şahit olan varsa bu çok değerlidir. Apne şüphesi olan hastada tanı polisomnografi olarak adlandırılan uyku testiyle konulmaktadır.
Klasik olarak uyku testi uyku laboratuvarlarında hasta bir gece uyutularak yapılır. Uyku sırasında hasta bazı aletlere bağlanarak uykuda kaç kez apne olduğu, kanda oksijenin ne kadar düştüğü, çene ve bacak kas hareketleri gibi parametreler ölçülür.
Horlama tedavisi nasıl yapılır?
Horlama ve uyku apnesi rahatsızlığının tedavisi hastalığın nedenini tam olarak ortaya koymaktan geçer. Kilo vermek, sağlıklı beslenmek, spor yapmak, alkol ve sigara kullanımından uzak durmak ilk etapta kişinin bireysel olarak alabileceği önlemlerdir. Bunlardan sonra ağız içi aparatlar, CPAP, BPAP gibi uyurken kullanılan cihazlar ve cerrahi operasyonlar tedavide yardımcı olabilir.
Horlama için cerrahi tedavi seçenekleri nelerdir?
Horlama-apne cerrahisinde altta yatan anatomik nedene göre çok çeşitli cerrahi yöntemler tarif edilmiştir. Burunda kıkırdak-kemik eğikliği varsa deviasyon ameliyatı ile bu düzeltilir. Burun etleri şişliği varsa bunlar radyofrekans yöntemi ile ya da bir kısmı kesilip çıkartılarak küçültülebilir. Burunda polip ve sinüzit varsa endoskopik sinüs cerrahisi ile bu sorun giderilebilir. Özellikle çocuk apnelerinin en önemli nedeni olan bademcik-geniz eti büyümelerinde hastalar bademcik-geniz etinin alınması operasyonundan çok fayda görmektedirler.
Erişkinlerde de yine bademcik, yumuşak damak, küçük dil ve dil köküne yönelik çok sayıda ameliyat tarif edilmiştir. Bunların dışında çene ilerletme ameliyatlarında çok yüksek başarılar bildirilmiştir. Ses teli felci ya da nefes borusu darlığı gibi bir sorun varsa ilgili soruna yönelik ameliyatlar yapılabilir.
